Τα τελευταία χρόνια επαναλαμβάνονται οι συζητήσεις για τις έννοιες του νομίμου και του ηθικού με αφορμή παραβατικές συμπεριφορές πολιτικών που πλήγωσαν το λαϊκό αίσθημα με συγκεκριμένες ενέργειες, που μπορεί μεν να μην παραβίαζαν ρητά νομικές διατάξεις αλλά σαφώς παραβίαζαν τους ηθικούς κανόνες που πρέπει να διέπουν την συμπεριφορά αυτών που θέλουν να εκπροσωπούν τους πολίτες. Δυστυχώς τη διάκριση αυτή συχνά (μάλλον ηθελημένα) την ξεχνούν κάποιοι ηγέτες αλλά και κάποιοι δημοσιογράφοι που θα έπρεπε να λειτουργούν ως θεματοφύλακες αξιών. Το αναφέρω αυτό γιατί πρόσφατα είδα σε εφημερίδα σχόλιο δημοσιογράφου για δικαστική δικαίωση κάποιου πολιτικού που νομότυπα δεν εκπλήρωνε υποχρεώσεις προς την πολιτεία χωρίς να καταλαβαίνει ο δημοσιογράφος ότι ο συγκεκριμένος πολιτικός παραβίασε προκλητικά το «ηθικό», δηλαδή τους κανόνες που πρέπει να διέπουν την συμπεριφορά κάποιου που φιλοδοξεί να εκπροσωπεί τους πολίτες.
Για να γίνει κατανοητή η διάκριση νομίμου και ηθικού υπενθυμίζω τον επιτάφιο λόγο του Περικλέους που λέγει (σε μετ. Ε. Βενιζέλου): «εις τον δημόσιον μας βίον αποφεύγομεν την παρανομίαν, από ευλάβειαν προ πάντων προς τας επιταγάς των εκάστοτε αρχόντων και των νόμων, εκείνων ιδίως εξ αυτών, όσοι έχουν τεθεί είτε προς υπεράσπισιν των αδικουμένων, είτε μολονότι άγραφοι, φέρουν αναμφισβήτητον όνειδος εις τους παραβάτας των».
Η αρχή της συμμόρφωσης όχι μόνο απέναντι στους νόμους αλλά και σε άγραφους νόμους, δηλαδή σε ηθικούς κανόνες που εξασφαλίζουν την διαφάνεια στη λήψη αποφάσεων και κάνουν αξιόπιστους τους θεσμούς, χαρακτηρίζει σε κάθε εποχή το επίπεδο της πολιτικής ζωής κάθε χώρας. Οι κατέχοντες δημόσια αξιώματα πρέπει να λειτουργούν «ως λυχνία επί όρους κειμένη» για να εξυψώνεται η κοινωνία, να υπάρχει υψηλό ήθος και απόλυτη διαφάνεια στην πολιτική ζωή με ταύτιση λόγων και έργων… Αυτή την αρχή συχνά την ξεχνούν αξιωματούχοι σε διάφορα επίπεδα με επακόλουθο τον τραυματισμό της αξιοπιστίας των αλλά και της αξιοπιστίας των θεσμών που υπηρετούν και εκπροσωπούν και φυσικά αυτή την αρχή την παραβίασαν κατάφωρα όσοι από τους πολιτικούς μας ενεπλάκησαν σε σκάνδαλα (υπόθεση Χρηματιστηρίου, Βατοπεδίου, SIEMENS κλπ..) κι έφτασαν στο σημείο να αποδέχονται ακόμα και «λεμονοστίφτες» από την SIEMENS λειτουργώντας κατά κάποιο τρόπο ως υπάλληλοί της…
Ο Τζων Κέννεντυ στο θαυμάσιο βιβλίο του με τίτλο «Η σκιαγραφία των γενναίων», που έγραψε μερικά χρόνια πριν εκλεγεί πρόεδρος των ΗΠΑ, παρουσιάζει την προσωπικότητα οκτώ Αμερικανών Γερουσιαστών που σε κάποια φάση της πολιτικής τους ζωής έπρεπε να πάρουν κάποια δύσκολη απόφαση και οι οποίοι χωρίς να υπολογίσουν το πολιτικό κόστος πήραν απόφαση κόντρα στο λαϊκό ρεύμα με αποτέλεσμα και την πολιτική καταστροφή μερικών εξ΄ αυτών. Υμνώντας το θάρρος αυτών των πολιτικών, που είπαν το μεγάλο ΟΧΙ, μη υπολογίζοντας το προσωπικό τους κόστος, στην εισαγωγή διαπιστώνει: «στα ιδιωτικά επαγγέλματα όπως π.χ. στη βιομηχανία, το άτομο έχει το δικαίωμα να προωθεί τα ατομικά του συμφέροντα μέσα στα πλαίσια του νόμου, για να φθάσει στην καθολική επιτυχία. Αλλά στον δημόσιο βίο απαιτούμε από το άτομο να θυσιάζει τα ατομικά του συμφέροντα για το γενικότερο καλό».
Είναι σκληρό αλλά όποιος φιλοδοξεί να υπηρετήσει τον πολίτη προσφέρει πραγματικά μόνο όταν σέβεται πέρα από τους νόμους και κάποιους ηθικούς κανόνες. Γιατί πρέπει να ξέρει ότι πέρα από τους νόμους που ισχύουν για τους κοινούς πολίτες αυτόν θα τον δεσμεύουν και κάποιοι άλλοι ηθικοί κανόνες. Γιατί αυτός πρέπει να λειτουργεί ως πρότυπο, ως «λυχνία επί όρους κειμένη» που με το παράδειγμά του μπορεί να εμπνεύσει και να συνεγείρει τους πολίτες σε αγώνες για τη σωτηρία της χώρας τους. Και κυρίως να ξέρει ότι συμβάλλει στην αξιοπιστία των θεσμών αν έχει θάρρος, αν έχει έτοιμο μέσα του να πει το μεγάλο όχι όταν χρειαστεί, με όποιο κόστος.
Ο Δημήτρης Γαρούφας είναι δικηγόρος - πρώην πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου