Τα ισχυρά χαρτιά μας

Πριν μερικά χρόνια στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του Φεστιβάλ Αμφίπολης το ΔΗΠΕΘΕ Σερρών παρουσίασε τις αναφορές του Θουκυδίδη στην Αμφίπολη με θεατρικό αναλόγιο ενώ στις 6-7-2012 ο Δήμος Αμφίπολης στο ίδιο πλαίσιο εκδηλώσεων είχε διοργανώσει στο αρχαιολογικό πάρκο Αμφίπολης ημερίδα για τον Θουκυδίδη και τα μηνύματα του έργου του με ομιλητές τον σημερινό Ευρωβουλευτή Κ. Χρυσόγονο, τον συγγραφέα Γ. Σκαμπαρδώνη, τον πρώην πρύτανη του ΠΑΜΑΚ Η. Κουσκουβέλη και τον γράφοντα. Δεν θα αναφερθώ στις εισηγήσεις (η δική μου περιέχεται στο βιβλίο μου με τίτλο «με το βλέμμα στο μέλλον» εκδ. ΙΑΝΟΣ 2014) αλλά ξαναθυμήθηκα τις εκδηλώσεις και την αναγκαιότητά τους όταν συνάντησα πρόσφατα επισκέπτες στην αρχαία Αμφίπολη που με οδηγό την ιστορία του Θουκυδίδη αναζητούσαν τις αρχαίες τοποθεσίες.

Υπενθυμίζω ότι ο Θουκυδίδης μάλλον έγινε ιστορικός λόγω Αμφίπολης γιατί επιφορτισμένος για την προστασία της βρισκόταν με το Αθηναϊκό ναυτικό στην Θάσο αλλά δεν πρόλαβε να τη σώσει από τον Σπαρτιάτη στρατηγό Βρασίδα κι έτσι καταδικάστηκε από τους Αθηναίους κι αυτοεξορίστηκε στα κτήματά του στην Σκαπτή Ύλη(κοντά στο Παγγαίο) για 20 χρόνια και του δόθηκε ο χρόνος να γράψει με άνεση την ιστορία του Πελοποννησιακού πολέμου.

Για την Αμφίπολη και τα γεγονότα περί αυτήν έδωσε λεπτομερείς περιγραφές γιατί ήξερε καλά την περιοχή κι΄ έτσι με οδηγό το αρχαίο κείμενο μπορεί και σήμερα κάποιος να αναγνωρίσει τις τοποθεσίες που συνέβησαν τα γεγονότα. Τα ανέφερα αυτά για να επισημάνω ότι, μεταξύ άλλων, τα ισχυρά χαρτιά της χώρας μας είναι τα αρχαία μνημεία, οι μύθοι και οι θρύλοι που τα συνοδεύουν και «φθέγγονται» για την διαχρονική παρουσία του Ελληνισμού αλλά αποτελούν και μια προσοδοφόρα κληρονομιά για το σήμερα αν τα προβάλλουμε και αξιοποιήσουμε σωστά.

Γιατί η ιστορία, ο πολιτισμός και τα μνημεία αν προβληθούν σωστά και συνδεθούν με το σήμερα μπορούν να καταστήσουν τη χώρα μας παγκόσμιο κέντρο πολιτισμού αλλά και κυρίαρχο τουριστικό προορισμό με ωφέλεια για τη χώρα όχι μόνο οικονομική. Πολλά θα μπορούσαν να γίνουν σε αυτή την κατεύθυνση κι΄ ενδεικτικά αναφέρω ότι θα μπορούσε π.χ. ο Δήμος Αμφίπολης να συνεργασθεί με το τμήμα Διεθνών σχέσεων του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και να λειτουργούν στην αρχαία Αμφίπολη κάθε χρόνο θερινά μαθήματα διεθνών σχέσεων με εισηγητές επιστήμονες παγκόσμιας εμβέλειας. Θα μπορούσε επίσης να γίνεται κάθε χρόνο οδοιπορικό υπό μορφή αναπαράστασης της πορείας του Αποστόλου Παύλου στη Μακεδονία σε συνδυασμό με επιστημονικές εκδηλώσεις γεγονός που θα ενισχύσει τον θρησκευτικό τουρισμό. Θα μπορούσε να λειτουργεί η Εγνατία του Πολιτισμού με πολυθεματικές εκδηλώσεις κάθε χρόνο στις πόλεις και αρχαιολογικούς χώρους που βρίσκονται κοντά στην Εγνατία οδό που διασχίζει τη βόρεια Ελλάδα.

Ζούμε σε ευλογημένο τόπο με απαράμιλλη φυσική ομορφιά, φορτωμένο με ιστορία και μνημεία που «φθέγγονται» για την ιστορία, την καταγωγή και τον πολιτισμό μας. Αυτά είναι τα ισχυρά χαρτιά μας και με όπλο αυτά, αλλά και πίστη στις αρχές του οικουμενικού Ελληνισμού, πρέπει να τα προβάλλουμε ως μνημεία της ιστορίας της ανθρωπότητας ενώ η αρχαία μας κληρονομιά μπορεί να αποτελεί τη βάση και το ερέθισμα σύγχρονης δημιουργίας για όλους τους λαούς. Την δυνατότητα και αναγκαιότητα αυτή εύκολα αποδέχονται οι ξένοι και χαρακτηριστικά θυμάμαι ότι όταν πριν μερικά χρόνια το ΚΘΒΕ ξεκίνησε την προσπάθεια ίδρυσης της «ένωσης θεάτρων Ν.Α Ευρώπης» όλα τα κρατικά θέατρα των Βαλκανίων δέχτηκαν να συμμετάσχουν με παραστάσεις αρχαίου δράματος (τέτοια συνάντηση έγινε τον Ιούνιο του 2007 στη Θεσσαλονίκη) κι αναζητούσαν τεχνογνωσία για να κατασκευάσουν υπαίθρια- ανοικτά θέατρα (κατ΄ απομίμηση αρχαιοελληνικών) στις χώρες τους. Τελειώνοντας επισημαίνω ότι αναδεικνύοντας και προβάλλοντας σωστά τα αρχαία μνημεία μας πρέπει να τα συνδέσουμε με το παρόν και να λειτουργούν ως χώροι συμβατών πολιτιστικών εκδηλώσεων διεθνούς εμβέλειας και η πολιτιστική μας κληρονομιά να αποτελεί τη βάση και το ερέθισμα σύγχρονης δημιουργίας σε παγκόσμιο επίπεδο.

O Δημήτρης Γαρούφας είναι δικηγόρος-συγγραφέας, πρώην πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης

Δημοκρατία

Η Τουρκία και η Θράκη

Το θέμα της Θράκης έρχεται συχνά στην επικαιρότητα, ακούγονται κάποιες καταγγελίες για την δραστηριότητα του Τουρκικού Προξενείου στην Κομοτηνή, κάποιοι πολιτικοί μας χρησιμοποιούν το θέμα επιδερμικά και κινδυνολογικά, κάποιοι στο παρασκήνιο συνεργάζονται με τους εκλεκτούς της Άγκυρας για εκλογικά οφέλη και δυστυχώς λείπει η ολοκληρωμένη μελέτη αλλά και οι προτάσεις… 

Προεισαγωγικά επισημαίνω ότι καλό είναι να μελετούμε όλες τις πτυχές κάποιου θέματος για να κατανοήσουμε το τι γίνεται και να δούμε πιο καθαρά τι προδιαγράφεται για το μέλλον. Το λέω αυτό γιατί κι΄ αυτοί που εμφανίζονται ως γνώστες κάποιων θεμάτων στη χώρα μας έχουν ελλιπή γνώση…΄Ετσι βλέπουμε αρκετούς να αναλύουν τις σχέσεις μας με τα Σκόπια αλλά αναρωτιέμαι πόσοι από αυτούς έχουν διαβάσει τον Μισίρκωφ που στις «μακεδονικές υποθέσεις» από το 1903 προδιέγραφε τα βήματα της στρατηγικής για δημιουργία ενός τεχνητού έθνους, του «μακεδονικού».η πόσοι μελέτησαν την Βουλγαρική ιστοριογραφία για να καταλάβουν πως και γιατί έγινε το 1913 ο Β΄ Βαλκανικός πόλεμος και κερδήθηκε για την Ελλάδα η Δ.Θράκη και η Αν.Μακεδονία.

Σε ό,τι αφορά τη Θράκη, όντως υπάρχει πρόβλημα αλλά για να δει κάποιος το μέγεθος και όλες τις πτυχές του πρέπει να δει συνολικά τη στρατηγική της Αγκυρας για τα Βαλκάνια, την τακτική της στη Βουλγαρική Θράκη και να «οσμιστεί» τα σχέδιά της για το μέλλον.

Κατ ΄αρχήν η Άγκυρα με στόχευση δεκαετιών επιθυμεί επιστροφή στα Βαλκάνια.Θέλει διακαώς να δημιουργηθεί στο απώτερο μέλλον μια μορφή «κοινοπολιτείας», με χαλαρούς δεσμούς, των κρατών που υπήρξαν κάποτε τμήματα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Σ΄ αυτό το πρώϊμο στάδιο εντάσσεται η χρηματοδότηση και διανομή σχεδόν δωρεάν σε τηλεοπτικούς σταθμούς βαλκανικών χωρών τηλεοπτικών σειρών που παρουσιάζουν ωραιοποιημένη εικόνα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και γι΄ αυτό έφτασε αρχές του 2010( σχετική αναφορά έγινε από το Αυστριακό περιοδικό Der Standard) να παίζονται σε τηλεοπτικά κανάλια βαλκανικών χωρών 70 σήριαλ ταυτόχρονα…΄Αλλωστε το είπε επίσημα στο ετήσιο συνέδριο Τούρκων διπλωματών που έγινε τέλη του 2011 στην Αδριανούπολη ο τότε Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Α.Νταβούτογλου, σημαιοφόρος του Νέο-οθωμανισμού, στην εναρκτήρια ομιλία του, όπου ανέφερε ότι στόχος είναι μέχρι το 2023 να ενοποιηθεί ο χώρος των Βαλκανίων, Καυκάσου και Κεντρικής Ασίας με ειρηνικό τρόπο και με βασικά εργαλεία για επίτευξη του στόχου την οικονομία, την ιστορία και τον πολιτισμό.Γι΄ αυτό Τούρκοι εκπρόσωποι συμμετέχουν σε συνέδρια φορέων σε όλες τις Βαλκανικές χώρες στήνοντας γέφυρες φιλίας και κολακεύοντας τους με όποιο τρόπο μπορούν (ενδεικτικά αναφέρω ότι πριν μερικά χρόνια(το 2006) σε εκδήλωση δικηγόρων των Σκοπίων Τούρκος Πανεπιστημιακός τους έλεγε: «Εμείς δεν σας αποκαλούμε FYROM.Εμείς σας θεωρούμε απογόνους του Μ.Αλεξάνδρου και να είστε περήφανοι για την Μακεδονική καταγωγή σας και για το γεγονός ότι ΄΄εζησε κάποια χρόνια στην πόλη Μπίτολα ο Κεμάλ.»)

Στο πλαίσιο αυτό επιδιώκουν κατ΄ αρχήν «τουρκοποίηση» όλων των μουσουλμανικών μειονοτήτων και μέσω αυτών λόγο και επιρροή στα βαλκανικά κράτη. Η τακτική αυτή έχει επισημανθεί και καταγγελθεί από Βούλγαρους ιστορικούς πριν αρκετά χρόνια. Στις 24-3-92 ο τότε πρύτανης του Εθνικού Πανεπιστημίου της Σόφιας Ν.Γκέντσεβ σε συνέντευξή του στην Βουλγαρική εφημερίδα «168 ώρες» είχε καταγγείλει ευθέως ότι η ΄Αγκυρα «εκτουρκίζει» τους πομάκους της Βουλγαρίας, ότι Τουρκικές Τράπεζες ιδρύθηκαν στην Βουλγαρική Ροδόπη και χρηματοδοτούν κατασκευή τζαμιών και επιχειρήσεων για να ελέγχουν τον πληθυσμό. Αποσπάσματα της συνέντευξής του αυτής δημοσίευσα σε άρθρο μου στην «Μεσημβρινή» στις 13-4-92 και με έμφαση τόνιζε στην συνέντευξή του αυτή ο Βούλγαρος ιστορικός ότι «προετοιμάζεται το έδαφος πάνω στο οποίο θα ζητηθεί μια μέρα αυτονομία για αυτή την περιοχή η προσάρτηση στην Τουρκία.» «΄Ημουν εκεί, έγραφε, και είδα τι γίνεται. Είδα ανθρώπους που δεν μπορούσαν να εκφωνήσουν μια πρόταση στα τουρκικά, τώρα να αναγκάζονται να την μαθαίνουν σαν μητρική γλώσσα.»Την ίδια εποχή, στις 16-2-94 το ΜΠΕ μετέδωσε από Βουλγαρία δημοσιεύματα του Βουλγαρικού τύπου που κατήγγειλαν προσπάθεια Αμερικανών διπλωματών(αναφέρονταν ονομαστικά) οι οποίοι είχαν επαφές με την «τουρκική» μειονότητα στη Βουλγαρία κι΄ ότι «αυτές εντάσσονταν στο πλαίσιο σχεδίου προσέγγισης των «τούρκων» της βουλγαρικής Ροδόπης με την μουσουλμανική μειονότητα στην Ελληνική Θράκη».ενώ γινόταν αναφορά σε σχέδιο δημιουργίας προϋποθέσεων ενοποίησης του χώρου της Ελληνικής και Βουλγαρικής Θράκης.

Ελλείψει χώρου δεν μπορούμε να πούμε περισσότερα, άλλωστε έχω παρουσιάσει πληθώρα στοιχείων σε βιβλία μου και στο παρελθόν αλλά και πρόσφατα.Δυστυχώς κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι, η τουρκοποίηση των πομάκων προχώρησε περισσότερο(το τραγικό είναι ότι όσοι από τους Πομάκους, αθίγγανους κλπ. εκδηλώνονται με Ελληνική συνείδηση περιθωριοποιούνται από τους μηχανισμούς του Τουρκικού προξενείου αλλά κι΄ από Ελληνικά πολιτικά κόμματα που (κοντόφθαλμα ενεργώντας) αποβλέπουν πρωτίστως σε άμεσα εκλογικά οφέλη επιδιώκοντας προσέλκυση ψηφοφόρων από την πλειοψηφία που ελέγχεται από την ΄Αγκυρα, ενώ οι σχεδιασμοί της ΄Αγκυρας έγιναν πιο ορατοί ενώ όπως λένε οι Σαρακατσάνοι: «άμα βλέπεις το λύκο μην τηράς τον ντορό του». Οι Ελληνικές κυβερνήσεις διαχρονικά έκαναν κάποιες σωστές κινήσεις ( π.χ. ίδρυση Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης κλπ.) αλλά και πολλά-πολλά εγκληματικά λάθη που δεν έχει νόημα να τα απαριθμήσουμε.Τα περιθώρια στενεύουν αλλά ακόμη μπορούν και πρέπει να γίνουν διορθωτικές κινήσεις που όμως θα αποδώσουν μακροπρόθεσμα.

Τελειώνοντας επισημαίνω για πολλαπλή φορά ότι η Ελλάδα μετά το 1990 είχε το στρατηγικό πλεονέκτημα στα Βαλκάνια σε κάθε τομέα και μπορούσε να είναι ο σημαιοφόρος της Δημοκρατίας και Ελευθερίας και της Ευρωπαϊκής προοπτικής των, αναβαθμίζοντας σε πρωταγωνιστικό τον δικό της ρόλο. Δυστυχώς ο πολιτικός μας κόσμος όχι μόνο δεν αξιοποίησε την ιστορική ευκαιρία, αλλά οδήγησε την Ελλάδα στην οικονομική και πολιτική χρεωκοπία, περιθωριοποιώντας την ακόμα και στα Βαλκάνια

Ο Δημήτρης Γαρούφας είναι δικηγόρος-συγγραφέας, πρώην πρόεδρος του Δικηγορικού συλλόγου Θεσσαλονίκης

Δημοκρατία

Γιατί το μέλλον έρχεται από το παρελθόν

Αφορμή για το σημερινό σημείωμα ήταν μια συγκινητική-τιμητική επιστολή που έλαβα πριν μήνες(και την ξαναδιάβασα τακτοποιώντας το αρχείο μου) από τον εκλεκτό δημοσιογράφο-συγγραφέα και πρώην πρόεδρο της Ε.Μ.Σ Νίκο Μέρτζο με αφορμή την έκδοση του βιβλίου μου με τίτλο «Με το βλέμμα στο μέλλον» (εκδ. ΙΑΝΟS 2014) στην οποία μεταξύ άλλων μου έγραφε: «επιβεβαιώνεις επιγραμματικά ότι το μέλλον έρχεται από το παρελθόν». Με αφορμή αυτό θυμήθηκα πως ένας από τους σπάνιους οραματιστές πολιτικούς της Ελλάδας, ο Αντώνης Τρίτσης, απαντώντας σε κατηγορίες επικριτών του ότι ήταν «εθνικιστής» δήλωνε πριν 30 σχεδόν χρόνια: «Διαμόρφωσα την διεθνιστική συνείδησή μου αγωνιζόμενος με τους συντρόφους της Βολιβίας και βομβαρδιζόμενος με τους Παλαιστίνιους αντάρτες. Είμαι πολίτης της οικουμένης όπως ήταν από την εποχή του προγόνου μου, του Οδυσσέα, ο Έλληνας. Φαίνεται όμως πως στη σημερινή συγκυρία η επανάσταση περνάει μέσα από τη συντήρηση. Έννοιες και αξίες όπως της πατρίδας, του Έθνους, της ελληνικής ταυτότητας, του πραγματικά λαϊκού, κινδυνεύουν να χαθούν. Πρέπει να διατηρηθούν και να ζωντανέψουν…» (βλ. Ν.Σούλιου «το τελευταίο αγώνισμα του δεκάθλου-εκδ.Σίσσυφος,σελ.200).

Η σημερινή πολυεπίπεδη κρίση που βιώνει η χώρα δείχνει καθαρά ότι ο Ελληνισμός χρειάζεται μια αναγέννηση που μπορεί να έλθει μόνο αν θυμηθούμε και ζήσουμε με τις διαχρονικές ελληνικές αξίες. Πρέπει να αναζητήσουμε το πλαίσιο αρχών με βάση το οποίο ο Ελληνισμός σε δύσκολες στιγμές διαμόρφωνε θεσμούς που εξασφάλιζαν επιβίωση και δημιουργούσαν προοπτική. Πρέπει να θυμηθούμε τις ρίζες μας, και να βιώσουμε τις διαχρονικές αξίες του Ελληνισμού. Μόνο έτσι θα ξεθαμπώσει ο ορίζοντας, θα δούμε μπροστά και θα μπορέσουμε να εμπνευσθούμε και να υπηρετήσουμε το όραμα μιας νέας Ελλάδας που πρέπει να προσφέρει στην ταλανιζόμενη Ευρώπη τον ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα του πολιτισμού της ως τρόπου ζωής και σκέψης. Υπενθυμίζω ότι την περίοδο της μεταπολίτευσης πέρασαν εκατοντάδες υπουργοί. Ελάχιστοι διασώζονται στην λαϊκή μνήμη: Ο Σ. Μπένος για την ίδρυση των ΚΕΠ, ο Α. Πεπονής για την θέσπιση του νόμου προσλήψεων στο δημόσιο μέσω ΑΣΕΠ, ο Γ. Γεννηματάς για την ίδρυση του ΕΣΥ και ελάχιστοι άλλοι. Το πρόβλημα της χώρας ήταν ότι υπήρξαν ελάχιστοι οραματιστές πολιτικοί που αγωνίζονταν να πάνε τον ορίζοντα λίγο μπροστά, ενώ η συντριπτική πλειοψηφία ήθελε και αρκούνταν στην απλή διαχείριση της εξουσίας, κολακεύοντας τις αδυναμίες των πολιτών. Το πολιτικό σύστημα με νύχια και με δόντια αναζητούσε μετριότητες με ελαστική συνείδηση, πρόσωπα που απλά διαιώνιζαν την διαπλοκή και παρακμή ενώ οδηγούσε σε περιθωριοποίηση τους ελάχιστους οραματιστές, με ευθύνη βέβαια και των πολιτών οι οποίοι «καθοδηγούμενοι ως αμνοί» με την ψήφο τους τιμωρούσαν τους λίγους οραματιστές που είχαν το θάρρος για ρήξεις και τομές , κι έτσι ενδεικτικά αναφέρω ότι δεν εξελέγη στο κοινοβούλιο ο Α. Πεπονής μετά την ψήφιση του νόμου για προσλήψεις στο δημόσιο μόνο μέσω ΑΣΕΠ. Αν μελετήσει κάποιος την ιστορία της χώρας θα δει ότι οι θεσμοί της σύγχρονης Ελλάδας ουσιαστικά δημιουργήθηκαν μέσα σε μια διετία, την διετία 1910-1912 που υπήρξε ένας οραματιστής πρωθυπουργός, ο Ελ. Βενιζέλος, που εξόπλισε τότε τη χώρα με σύγχρονους δημοκρατικούς θεσμούς. Αυτή η αναγέννηση του Ελληνισμού εκείνη την εποχή ήταν το εφαλτήριο για τις νίκες των βαλκανικών πολέμων που οδήγησαν στον διπλασιασμό της Ελλάδας. Από εκεί και μετά (με λίγες εξαιρέσεις) είχαμε πολιτικούς που δεν είχαν όραμα αλλά ούτε και θάρρος για ρήξεις και τομές και για τις πραγματικές μεταρρυθμίσεις που είχε ανάγκη η χώρα.

Γι’ αυτό σήμερα πρέπει να ξαναθυμηθούμε το παρελθόν για να χρησιμοποιήσουμε ως εφαλτήριο για το μέλλον τις διαχρονικές αξίες του Ελληνισμού: την ολιγάρκεια, την εργατικότητα, την αξιοκρατία, την πίστη στο θεσμό της οικογένειας, στο Έθνος και τη δημοκρατία, την αίσθηση δικαιοσύνης σε όλα τα επίπεδα. Αυτές οι αρχές, αν βιωθούν, ως ζωογόνος άνεμος θα διαλύσουν την ομίχλη της διαφθοράς και την μετριοκρατία της μεταπολίτευσης και στην ζωή της χώρας θα πνεύσει άνεμος δημιουργίας. Αν μπολιαστούν οι νέοι μας με αυτές τις αρχές θα καταλάβουν αυτό που έλεγε ο Α. Τρίτσης: « η εθνική ανεξαρτησία δεν είναι ένα απλό τέλεξ προς τον πρόεδρο των ΗΠΑ. Είναι να μπορεί η χώρα να στέκεται στα πόδια της σε όλους τους τομείς».

*Ο κ. Γαρούφας είναι δικηγόρος και πρώην πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης

Karfitsa